ارایه مدل تاثیر سرمایه فکری بر عملکرد سازمان‌های دانش بنیان براساس نقش و جایگاه نوآوری سازمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مهندسی صنایع، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه امام علی (ع)، تهران، ایران

2 استادیار دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

10.22034/qjimdo.2020.216264.1258

چکیده

زمینه و هدف: به دلیل اهمیت روز افزون سرمایه‌های فکری در شرکت های امروزی، پژوهش‌گران متعددی در پی یافتن روش‌های اندازه‌گیری سرمایه‌های فکری و بررسی ارتباط آن با عملکرد شرکت‌ها و سازمان‌ها هستند، هدف اصلی از انجام این پژوهش، تعیین نقش سرمایه فکری بر عملکرد در سازمان‌های دانش‌بنیان می باشد الگوی مفهومی و فرضیه‌های این پژوهش بر مبنای مرور ادبیات نظری و پیشینه تحقیق ارائه شده اند.
روش‌شناسی: داده‌های مورد نیاز از طریق توزیع پرسشنامه محقق ساخته با پایایی 94درصد، میان مدیران و محققین یک سازمان ‌دانش‌بنیان دفاعی جمع‌آوری گشته است. پژوهش حاضر، از حیث هدف، پژوهشی کاربردی است و نیز از حیث روش انجام آن، در زمره ‌پژوهش‌های توصیفی- همبستگی قرار دارد.
یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان می دهد که ابعاد سرمایه فکری شامل سرمایه انسانی و سرمایه رابطه‌ای هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیرمستقیم از طریق نقش میانجی متغیر نوآوری بر عملکرد سازمان تاثیرگذار هستند.
نتیجه‌گیری: از پژوهش صورت گرفته می‌توان به این نتیجه دست یافت که ابعاد سرمایه فکری شامل سرمایه انسانی و سرمایه رابطه‌ای هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیرمستقیم از طریق نقش میانجی متغیر نوآوری بر عملکرد سازمان تاثیرگذار هستند و با توجه به مدل مفهومی و فرضیات ارائه شده، می‌توان گفت که سرمایه ساختاری تاثیرمستقیمی بر عملکرد سازمان ندارد و تنها به صورت غیر مستقیم و از طریق تاثیر بر نوآوری سازمانی بر عملکرد سازمان تاثیر می‌گذارد. و با ایجاد بستر و سرمایه ساختاری مناسب جهت بروز نوآوری‌های سازمانی، عمکرد سازمان را نیز افزایش داد.

کلیدواژه‌ها


پورزمانی، زهرا؛ جهانشاد، آزیتا؛ محمودآبادی، عتی.(1391). تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 19(2)، 17-30.
دهقان، حبیب اله؛ وکیلی فرد، حمیدرضا؛ یعقوب نژاد، احمد؛ رهنما رودپشتی، فریدون.(1398). ارائه الگوی مدیریت سرمایه فکری در جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه مدیریت نظامی، 19(74), 1-30.
زاهدی، محمدرضا؛ نجفی یارندی، نجفی، پیمان، محرابی، مهران.(1391) استقرار نظام مدیریت دانش، پژوهشی پیرامون الزامات و استقرار نظام مدیریت دانش در سازمان‌های دولتی. همایش بهره‌وری – دانشگاه عالی دفاع.
چوپانی، حیدر؛ زارع خلیلی، مجتبی؛ قاسمی، عقیل؛ غلام زاده، حجت.(1391). بررسی رابطه بین سرمایه فکری با نوآوری سازمانی (مطالعه موردی: شرکت سهامی بیمه توسعه). ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 2(1), 27-59.
حسنوی، رضا؛ زاهدی، محمدرضا؛ دهقان ده جمالی، حسن.(1392) ارائه چارچوبی برای استخراج دانش ضمنی در سازمان‌های پژوهش محور. مطالعات بین رشته‌ای دانش راهبردی،91 (6). , 47-75
حسنوی، رضا؛ اخوان، پیمان؛ رمضان، مجید؛ زاهدی، محمدرضا.(1392) بررسی ارتباط بین فرآیندهای مدیریت دانش و سرمایه فکری در یک مرکز دانش بنیان. فصل نامه مدیریت فردا، شماره 37، صفحات 15-38.
زاهدی، محمدرضا؛ اخوان، پیمان؛ محرابی، مهران.(1392) بررسی تأثیر مدیریت دانش بر توانمندسازی سرمایه انسانی شرکت کننده دفاع مقدس. همایش پیشکسوتان دفاع مقدس.
ستایش، محمدحسین؛ کاظم نژاد مصطفی (1388). بررسی تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پیشرفت‌های حسابداری، شماره 1، پیاپی 3، صص 94-69.
کزازی، ابوالفضل؛ شول، عباس.(1392). تأثیر مدیریت کیفیت فراگیر بر عملکرد نوآوری: اثر تعدیل کنندگی یادگیری سازمانی. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول), 22(71), 1-17.
موسوی، سید عباس؛ حسینی، سید یعقوب؛ مصلح، عبدالمجید؛ بهرامی، پروانه.(1392). تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد شرکت‌های دانش بنیان. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 22(70)، 47-75.
ملکی، آذر؛ حکمتیان، محمود.(92). اهمیت سرمایه فکری در رشد سرمایه گذاری با تاکید ویژه بر نساجی و پوشاک در لهستان. صنعت نساجی و پوشاک. (243)، 86-96.
نمازی، محمد؛ابراهیمی شهلا.(1388). بررسی تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی جاری و آینده شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار. تحقیقات حسابداری، شماره 4، 22-1.
فطرس، محمد حسین؛ بیگی، تورج.(2009). الگوهای اندازه‌گیری سرمایة فکری با نگاهی به بخش خدمات. ماهنامه تدبیر، 20(203).
قربانی‌زاده، وجه الله، حبیبی بدرآبادی، حسین؛ ابراهیم زاده، حسین.(1391). نقش تعدیل کننده فرایند یادگیری در رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد سازمانی. پژوهش‌های مدیریت عمومی، 5(16)، 161-135.
عباسی، ابراهیم و امانگلدی صدقی.(1389). بررسی تأثیر کارایی عناصر سرمایه فکری بر عملکرد مالی شرکت‌ها در بورس تهران، بررسی‌های حسابداری و حسابرس، شماره 60، 74-60.
عالم تبریز، اکبر؛ حاجی بابایی، علی؛ رجبی فرد، ایمان.(1388). سرمایه فکری، تهران: مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.
غفوریان شاگردی، امیر؛ آیباغی اصفهانی، سعید؛ فتاحی، محمد.(1398). بهبود رفتارهای کاری نوآورانه کارکنان با بهره‌گیری از انعطاف پذیری منابع انسانی و سرمایه روانشناختی سازمان. مدیریت نوآوری در سازمان‌های دفاعی، 1(2)، 51-58.
همتی، حسن؛ مهرابی، امین.(1390). بررسی ارتباط بین سرمایه فکری و بازده مالی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار. فصلنامه تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 10, 72.
Amiri, A., Jandaghi, G., and Ramezan, M.(2011). An Investigation to the Impact of Intellectual Capital on Organizational Innovation. European Journal of Scientific Research, 64(3), 472-477.
Al-Dujaili, A.(2012). Influence of Intellectual Capital in the Organizational Innovation. International Journal of Innovation, Management and Technology, 3(2), 128-135.
Alegra, J., Chiva, R.(2008). Assessing the Impact of Organizational Learning Capability on Product Innovation Performance: An Emprical Test. Technovation, 28, 315-326.
Bontis, N.(1999). Managing organizational Knowledge by disagnosing intellectual capital: framing and advancing the state of the field. International Journal of Techniligy Management, 18(5/6).
Bontis, N., Keow, W., and Richardson, S.(2000). Intellectual Capita and Business Performance in Malaysian Industries. Journal of Intellectual Capital, 1(1), 85-100.
Chen, J., Zhu, Z., and Xie, H.(2004). Measuring Intellectual Capital: a New Model and Empirical Study. Journal of Intellectual Capital, 5, 195-212.
Chen, M., Cheng, S., and Hwang, Y.(2005). An Empirical - Investigation of the Relationship Between Intellectual Capital and Firm Market Value and Financial Performance. Journal of Intellectual Capital, 2, 159-176.
Chen, M.-c., Cheng, S.-J., and Hwang, Y.(2005). An Empirical Investigation of the Relationship Between Intellectual Capital and Firms Market Value and Financial Performance. Journal of Intellectual Capital, 6(2), 159-176.
Mura, M. M., Lettieri, E., Spiller, N. and Radaelli, G.(2012). Intellectual Capital and Innovative Work Behaviour: Opening the Black Box. International Journal of Engineering Business Management, 4(39) 1- 10.
Keong Choong, K.(2008). Intellectual Capital: Definitions, Categorization and Reporting Models. Journal of Intellectual capital, 9(4), 617-637.
Kiong Ting, I. W., and H. H. Lean.(2009). Intellectual Capital Performance of Financial Institutions in Malaysia. Journal of Intellectual Capital,10(4), 588-599.
Martín-de-Castro, G., Delgado-Verde, M., López-Sáez, P Navas- lopez., J.E.(2011). An Intellectual Capital-Based View of the Firm: Origins and Nature, J Bus Ethics, 98, 649–662.
Shojaei, A. and Baghbanian, M.(2009). Evaluate the Relationship Between Intellectual Capital and Organizational Performance of the Banking Industry: a Case Study of Kurdistan. Industrial Management, 4(9), 117-107.
 Sullivan,P.H.(1998). Introduction to Intellectual Capital Management. in Sullivan, P.H. (Ed.), Profiting from Intellectual Capital: Extracting Value from Innovation. John Wiley and Sons, New York, NY. : 3-18.
Sardob, F. Serrasqueiroa. Z.,  and Alvesa H.(2018). On the Relationship Between Intellectual Capital and Financial Performance: A Panel data Analysis on SME Hotels. International Journal of Hospitality Management, 75, 67-74.
Riahi-Belkaoui, A.(2003). Intellectual Capital and Firm Performance of US Multinational firms A Study of the Resourcebased and Stakeholder Views. Journal of Intellectual Capital, 4 (2),215-226.
Tan, H. P., Plowman, D., and Hancock, P.(2007). Intellectual Capital and Financial Returns OF Companies. Journal of Intellectual Capital.8 (1).76-95.
Zou, X., and Huan, T-C.(2011). A Study of the Intellectual Capital’s Impact on Listed Banks’ Performance in China. African Journal of Business Management.5 (12), 5001-5009.
Zhang, M., Qi, Y., Wang, Z., Pawar, K. and Zhao, X.(2018), How does Intellectual Capital Affect Product Innovation Performance? Evidence from China and India. International Journal of Operations & Production Management,38(3), 895-914.
Zahedi, M.R. and Papoli, Sh (2018). Studying the Relationship between the Knowledge Management Processes and Intellectual Capital in a Knowledge-Based Research Center. International Journal of Research in Business Studies and Management, 5(12), 1-19.