تأثیر حاکمیت فرهنگ ‌مشارکتی بر ارتقای بهره‌وری کارگزاران‎ ‎دانشی با تأکید بر ‏نقش میانجی قابلیت‌های نوآوری و جو نوآورانه در شرکت‌های دانش‌بنیان ‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه لرستان، خرم آباد، لرستان، ایران

2 کارشناس ارشد مدیریت توسعه منابع انسانی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

3 دانشجوی دکترا مدیرت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

4 استادیار گروه مدیریت، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد خرم آباد، خرم آباد، ایران

10.22034/qjimdo.2022.302870.1443

چکیده

زمینه و هدف: هدف از اجرای پژوهش حاضر بررسی تأثیر فرهنگ مشارکتی بر ارتقای بهره‌وری کارگزاران دانشی با در نظر گرفتن نقش دو متغیر میانجی قابلیت‌های نوآوری و جو نوآورانه است.
روش‌شناسی: این پژوهش از لحاظ هدف، پژوهشی کاربردی و از نظر اجرا، پژوهشی توصیفی- پیمایشی است. جامعة آماری پژوهش شامل کارکنان شاغل در 160 شرکت‌ مستقر در پارک علم و فناوری استان لرستان بود. حجم نمونه با کمک نرم‌افزار جی‌پاور به تعداد 129 نفر تعیین شد. ابزار اصلی جمع‌آوری داده‌ها، پرسشنامة محقق‌ساخته­ی 27 سؤالی  بود که با استفاده از چهار سنجه استاندارد ارزیابی متغیرها طراحی شد. قابلیت اعتبار ابزار از طریق روایی محتوایی و روایی همگرا و پایایی آن  به کمک آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تایید شد.
یافته‌ها: تحلیل داده‌های پژوهش از طریق حداقل مربعات جزئی و نرم‌افزار اسمارت پی‌اِل‌اِس نشان داد که فرهنگ مشارکتی بر بهره‌وری کارگزاران دانشی، قابلیت‌های نوآوری و جو نوآورانه اثر معنی‌داری و مثبت دارد. همچنین، قابلیت‌های نوآوری و جو نوآورانه بر بهره‌وری کارگزارن دانشی تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد. در نهایت، فرهنگ مشارکتی از طریق دو متغیر میانجی قابلیت‌های نوآوری و جو نوآورانه بر بهره‌وری کارگزاران دانشی اثر غیرمستقیم و مثبت دارد.
نتیجه‌گیری: با توجه به تأثیر فرهنگ مشارکتی و قابلیت­های نوآوری و جو نو آورانه بر ارتقای بهره­وری کارکنان دانشی، مدیران و دست اندرکاران باید زمینه­های ارتقای رویکردهای خلاقانه و به تبع آن عملکرد نوآورنه را در محیط سازمان مورد تشویق و حمایت قرار داد.

کلیدواژه‌ها


آذر، خدیجه. (1397). بررسی رابطه هوش سازمانی و بهره­وری کارکنان دانشگاه. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 9(2)، 31-18.
افرازه، عباس؛ علیمردانی، محمد و گل­محمدی، سجاد. (1395). ارزیابی دانش و توانایی کارکنان دانشی در سازمان­های دانش­بنیان با استفاده از مدل اندازه­گیری توانایی انسانی شانون. فصلنامه رشد فناوری، 12(46)، 10-2.
بدری، مرتضی و نودهی، حسن. (1395). پیش­بینی قابلیت­های نوآوری بر اساس سبک رهبری اصیل در آموزش و پرورش. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 6(3)، 150-125.
بهرامی، شهاب. (1397). مطالعه تأثیر جو سازمانی نوآورانه و اشتیاق شغلی بر کارآفرینی سازمانی. دوفصلنامه پژوهش‌های روانشناختی در مدیریت، 4(1)، 97-79.
تقی پوریان، محمدجواد؛ رمضان زاده، رضا و محمدعلیزاده، مریم. (1398). نقش رهبری دانش محور بر عملکرد نوآوری در شرکت‌های تولیدی کابل استان تهران. فصلنامه مدیریت صنعتی، 4(47)، 52-41.
جودکی، مریم و حسن­پور، حسینعلی. (1397). اولویت­بندی عوامل موثر بر ارتقای بهره­وری کارکنان با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل شبکه. فصلنامه مدیریت استاندارد و کیفیت، 8(2)، 63-38.
خادمی، علی­اکبر؛ بدری، احسان و  فرازنده، هانیه. (1399). تأثیر قابلیت حسگری بازار بر عملکرد شرکت با نقش میانجی نوآوری و سیستم مدیریت برند. مجله مدیریت بازاریابی، شماره47، 72-55.
خنیفر، حسین؛ کاملی، علیرضا و  نیکخواه­کیارمش، روح­الله. (1399). اثر اعتماد تیمی بر فرهنگ مشارکتی: نقش میانجیگری انتقال دانش. مدیریت فرهنگ سازمانی، 18(1)، 46-27.
داوری، علی و  رضازاده، آرش. (1393). مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS. تهران، جهاد دانشگاهی.
دره کردی، فرشته و میریوسفی، جلیل. (1399). تأثیر توانمندسازی روانشناختی بر نوآوری سازمانی با نقش میانجی انتقال دانش در کارکنان باشگاه­های ورزشی. مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، 7(25)، 136-125.
رجائی، زهرا؛ و بنائی، فاطمه. (1397). تأثیر خط­مشی­های مربوط به شرایط محیط کاری بر بهره­وری کارکنان دانشی. فصلنامه خط­مشی گذاری عمومی در مدیریت، 9(31)، 38-19.
رجب­پور، ابراهیم و  باباشاهی، جبار. (1399). شناسایی لنگرگاه­های مسیرشغلی کارکنان دانشی بر مبنای مدل شایستگی. مجله پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 12(4)، 90-63.
رضایی زیولایی، مجتبی و زندحسامی، حسام. (1399). تأثیر مدیریت کیفیت بر عملکرد نوآوری سازمان با نقش میانجی قابلیت نوآوری فناورانه و رفتار فعلانه کارکنان. فصلنامه مدیریت صنعتی، 18(59)، 262-219.
زارعی، زهرا؛ پورشافعی، هادی و عسگری، علی. (1399). نقش واسطه جو سازمانی نوآورانه در رابطه بین رهبری دانش با عملکردشغلی. فصلنامه توسعه مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی، 15(58)، 27-1.
سراوانی، الناز و سلیمی، سمانه. (1397). رابطه بین رهبری مشارکتی و رهبری دانشی با تصمیم­گیری و بهبود عملکرد مدیران مدارس دولتی ناحیه 2 شهرزاهدان. هفتمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی، آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران.
سورانی­یانچشمه، رضا. (1397). تأثیر رهبری اخلاقی بر اشتیاق شغلی با نقش میانجی جو نوآورانه سازمانی نوآورانه اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد شهر تهران. فصلنامه پژوهش در نظام­های آموزشی، 8(12)، 1027-1009.
شیرازی، حسین؛ هاشم زاده خوراسگانی، غلام­رضا؛ رادفر، رضا و ترابی، تقی. (1398). نقش منابع سازمانی و قابلیت نوآوری در خلق مزیت رقابتی شرکت­های دانش­بنیان نوپا با تعدیلگری عملکرد تجاری سازی فناوری. فصلنامه کدیریت نوآوری، 7(4)، 133-114.
شهربابک، محمد و خاکی، ابوذر. (1398). ارائه الگوی بهره­وری کارکنان دانشگاه­های نیروهای مسلح با تأکید بر نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات. فصلنامه پژوهشنامه مدیریت منابع انسانی دانشگاه امام حسین(ع)، 11(2)، 189-167.
صالحی کردآبادی، سجاد؛ رسا، علیرضا و رضایی کلیدبری، حمیدرضا. (1395). رابطه مدیریت دانش و رفتارهای نوآورانه با درنظرگرفتن نقش جو و ساختارسازمانی. فصلنامه آینده­پژوهی مدیریت، 27(106)، 45-30.
صباغی رستمی، مهرانه و حسینی شکیب، مهرداد. (1398). جو نوآوری و خلاقیت کارکنان، گرایش کارآفرینانه و کارآفرینی درون­سازمانی: مدلی برای تبیین نقش رهبری تحول­آفرین. فصلنامه مدیریت نوآوری در سازمان­های دفاعی، 2(6)، 50-27.
صمدیان، ابوالفضل؛ ناظم، فتاح و صابرگرگانی، افسانه. (1398). ارائه مدلی جهت جو نوآورانه در دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس یادگیری سازمانی، عدالت سازمانی و رهبری اخلاقی. مجله مدیریت بر آموزش سازمان‌ها، 8(2)، 186-155.
قاسم‌پور، حامد و ویسه، صید‌مهدی. (1399). تأثیر فرهنگ جهادی و اخلاق کار اسلامی بر بهره‌وری نیروی انسانی (مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه ایلام). فرهنگ ایلام، 21 (66). 7-33.
قاسمعلی­پورساکجانی، سیاوش. (1396). تبیین قابلیت نوآوری با توجه به نقش قابلیت­های اشتراک دانش و اخلاق کاری اسلامی در بین کارکنان شرکت توزیع برق استان گلستان. مجله رویکردهای نوین پژوهشی در مدیریت و حسابداری، 1(1)، 78-55.
قربانی­زاده، وجه­الله، ؛ خیراندیش، مهدی و عدنان­راد، اعظم. (1396). عوامل موثر بر حفظ کارکنان دانشی با هدف توسعه برنامه­های کیفیت زندگی کاری در موسسه مطالعات بین­المللی انرژی. فصلنامه مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت، 8(32)، 173-149.
گوشکی، منصور و مرادی، حمید. (1396). نقش خلاقیت در ارتقاء بهره­وری سازمان. دوازدهمین کنفرانس ملی کیفیت و بهره­وری، 12 اسفندماه، 4-1.
محسنین، شهریار و  اسفیدانی، محمدرحیم. (1396). معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی به کمک نرم‌افزار Smart-PLS. تهران، مهربان نشر.
معینی­کیا، مهدی؛ بابلان، عادل؛ خالق خواه، علی و رزم­طلب، ناصر. (1399). مدل‌سازی روابط فرهنگ نوآوری و مدیریت مشارکتی با میانجیگری جو سازمانی مثبت. فصلنامه نوآوری­های مدیریت آموزشی، 15(4)، 97-83.
میلانی، امید؛ فلاح­فرامرزی، محسن؛ باقری­مجد، روح­اله و طیاری­فرد، آسیه. (1398). بررسی رابطه فرهنگ مشارکتی با مدیریت دانش و تأثیر آنها در توسعۀ سازمانی. مجله نوآوری­های مدیریت آموزشی، 14(2)، 36-25.
نظریان، بلال؛ جعفری­پور، هاجر؛ علی­پناه، فرشید و گل‌سفیدی، طاهره. (1395). بررسی ارتباط بین جو سازمانی نوآورانه: حمایت از خلاقیت و تامین منابع برای نوآوری با توانمندسازی روانشناختی کارکنان. کنفرانس بین­ا­لمللی نخبگان مدیریت 12 خردادماه، 18-1.
نیستانی، محسن و سلیمان پور عمران، محبوبه. (1397). رابطۀ برنامه ریزی استراتژیک منابع انسانی و ارتقای روحیۀ نوآوری با فرهنگ مشارکتی در سازمان هلال­احمر. فصلنامه امداد و نجات، 9(3)، 27-16.
یزدان­شناس، مهدی؛ شجاعی، محمدحسین(1395). شناسایی و تبیین الگوی عوامل موثر بر بهره­وری دانش. مجله مدیریت بهره­وری، 10(37)، 70-51.
ویسه، صیدمهدی، تابان، محمد و حامد قاسم‌پور. (1398). بررسی تأثیر سرمایة مذهبی بر انضباط شغلی با ملاحظة نقش واسط رفتارهای شهروند سازمانی. آموزش علوم دریایی، 6 (2)، 14-29.
Barczak, G.; Lassk, F. and Mulki, J. (2010). Antecedents of Team Creativity: An Examination of Team Emotional Intelligence, Team Trust and Collaborative Culture. Creativity and Innovation Management, 19 (4), 332-345.
Breznik, L. and RD Hisrich. (2014). Dynamic Capabilities vs. Innovation Capability: Are They Related?. Journal of Small Business and Enterprise Development, 21(3),368-384.
Bstieler, L. and Hemmert, M. (2010). Increasing Learning and Time Efficiency in Interorganizational New Product Development Teams. Journal of Product Innovation Management, 27, 485–99.
Crespell, P. and Hansen, E. (2017). Work Climate and Innovativeness in the Forest Productsindustry: A Preliminary Approach. Forest Products journal, 58(9), 45-29.
Cronbach, L. J. (1951). Coefficient Alpha and the Internal Structure of Tests. Psychometrika, 16(3), 297-334.
Dai, X. and Sun, Z. (2021). Does Firm Innovation Improve Aggregate Industry Productivity? Evidence from Chinese Manufacturing Firms, Structural change and Economic Dynamics, 56, 1-9.
Davenport, T. H. (2008), Improving Knowledge Worker Performance. MIT Sloan Management Review,46(4), 215-235.
Escrig-Tena, Mercedes Segarra-Cipr_es, Beatriz García-Juan, Inmaculada Beltr_an Martín .(2018). The Impact of Hard and Soft Quality Management and Proactive Behaviour in Determining Innovation Performance. International Journal of Production Economics, 200, 1-14.
Fatman. (2017). Does Innovation Contribute to Employee Performance. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 219(31), 571-579.
Foucart, R. and Qian Cher, L. (2021). The Role of Technology Standards in Product Innovation: Theory and Evidence from UK Manufacturing Firms. Research Policy,50(2), 104-151.
Glock, C. H., Grosse, E. H., Jaber, M. Y., and Smunt, T. L. (2019). Applications of Learning Curves on Production and Operations Management: A Systematic Literature Review. Computers & Industrial Engineering, 131, 422-441.
Hogel. M, Parbotear. K. P., and Munson C.L. (2003). Team- Level Antecedents of Individuals, Knowledge Networks, Decencies sciences, 34(4). 741-770.
Hung, Y. c., and Wu, C. J. (2010), Intellectual Capital and Knowledge Productivity: The Taiwan Biotech Industry. Management Desicion, 48(4), 580-599.
Hiyassat, M. A., Hiyari, M. A., and Sweis, G. J. (2016). Factors Affecting Construction Labour Productivity: A Case Study of Jordan. International Journal of Construction Management, 16 (2), 138-149.
Kianto, A., Shujahat, M., Hussain, S., Nawaz, F. and Ali, M. (2019). The Impact of Knowledge Management on Knowledge Worker Productivity, Baltic Journal of Management, 14(2), 178-197.
Lopez, S. P., Peon, J. M. M., and Ordas, C. J. V. (2004). Managing Knowledge: The Link between Culture and Organizational Learning. Journal of Knowledge Management, 8, 93–104.
Lu, J. and Lv, Y.(2011). Research of Electric Power Enterprise Knowledge Workers' Incentive Based on Fuzzy Model, Procedia Engineering, 17(5), 112-125.
Nunnally, J. C. (1978). Psychometric Theory (2nd edit.). mcgraw-hill. Hillsdale, NJ.
Maruta, R. (2012), Transforming Knowledge Workers into Innovation Workers to Improve Corporate Productivity. Knowledge-based Systems, 30, 35-47.
Michaelis, B., Wanger, J., and Schweizer, L. (2014), Knowledge as a Key in the Relationship Between High-Performance Work Systems and Workforce Productivity. Journal of Business Research, 68(5), 1035-1044.  .
Mihm. Jürgen, Loch, Christoph. H., Wilkinson, Dennis and Huberman, Bernardo. A. (2010). Hierarchical Structure and Search in Complex Organizations. Management Science, 56(5), 831.
Ming-Tien, T. and Chung-Lin, T. (2010). Innovation Capability and Performance in Taiwanese Science Parks: Exploring the Moderating Effects of Industrial Clusters Fabric. International Journal of Organizational Innovation, 2(4), 80-103.
Palvalin, Miikka, Voordt, Theo van der and Jylha, Tuuli .(2017). The Impact of Workplaces and Self- Management Practices on The Productivity of Knowledge Workers, Journal of Facilities Management, 15(4), 423 - 438.
Park, H. D., Howard, M. D., and Gomulya, D. M. (2018). The Impact of Knowledge Worker Mobility Through an Acquisition on Breakthrough Knowledge. Journal of Management Studies, 55(1), 86-107.
Rajapathirana, R. J. and Hui, Y. (2018). Relationship Between Innovation Capability, Innovation Type, and Firm Performance. Journal of Innovation & Knowledge, 3(1), 44-55.
Shapero, A. (1985). Managing Professional People: Understanding Creative Performance. New York: The Free Press.
Shanker, R., Bhanugopan, R., Van der Heijden, B. I.J.M., and Farrell, M. (2017). Organizational Climate for Innovation and Organizational Performance: The Mediating Effect of Innovative Work Behavior. Journal of Vocational Behavior, 100, 67-77.
Shujahat, M., Sousa, M. J., Hussain, S., Nawaz, F., Wang, M., and Umer, M. (2019). Translating the Impact of Knowledge Management Processes Into Knowledge-Based Innovation: The Neglected and Mediating Role of Knowledge-Worker Productivity. Journal of Business Research, 94, 442-450.
Smylie M.A, Wenzel S.A.( 2006) Promoting Instructional Improvement: A Strategic Human Resource Management Perspective. Consortium on Chicago school research,.www.consortium-chicago.org.11-15.
Srivastava, S. B. and Banaji, M. R. (2011). Culture, Cognition, and Collaborative Networks in Organizations. American Sociological Review, 76(2), 207-233. Tom R. Tyler (2003). Trust within Organisations. Personnel Review, 32(5), 556–568.
Sondari, M. C. and Apriyanti, E. (2017). Knowledge Worker Productivity Indicators for Small Consultant Businesses: A Thematic Analysis. IOP Conference Series Materials Science and Engineering, 180(1):012276.
Davenport, T. H. (2008), Improving knowledge worker performance, From Strategy to Execution. Springer,  Heidelberg.
Wang, A. and Rhemtulla, M. (2021). Power Analysis for Parameter Estimation in Structural Equation Modeling: A Discussion and Tutorial. Advances in Methods and Practices in Psychological Science, 4 (1),147-152.
Wang, S. and Noe, R. A. (2010). Knowlegde Sharing a Reiew and Directions for Future Research. Human Resource Management Review, 20, 115-131.
Yao, J. and Fan, L.L. (2015). The Performance of Knowledge Workers Based on Behavioral Perspective. Journal of Human Resource and Sustainability Studies, 3, 21-27.
Zawislak, P. A., Gamarra, J. T., Alves, A. C., Barbieux, D., and Reichert, F. M. (2014). The Different Innovation Capabilities of The Firm: Further Remarks Upon the Brazilian Experience. Journal of Innovation Economics & Management, (1), 129-15.
Zhang, M. and Hartley, J. L. (2018). Guanxi, It Systems, and Innovation Capability: The Moderating Role of Proactiveness. Journal of Business Research, (90), 75-86.
Zhang, Y. Zheng, J. and Darko, A. (2018). How Does Transformational Leadership Promote Innovation in Construction? The Mediating Role of Innovation Climate and the Multilevel Moderation Role of Project Requirements. Sustainability, 10(5).119-132.