نقش سرمایه اجتماعی در تحقق نوآوری سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی با تبیین نقش میانجی مدیریت منابع انسانی پایدار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد مهاباد، دانشگاه آزاد اسلامی، مهاباد، ایران

2 استادیار، گروه مدیریت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران

10.22034/qjimdo.2020.209116.1226

چکیده

زمینه و هدف: نوآوری سازمانی و بهبود نگرش‌های شغلی از پیش‌نیازهای اساسی بهره‌وری پایدار در سازمان هستند. هدف از انجام این پژوهش، مطالعه نقش سرمایه اجتماعی در تحقق نوآوری سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی با تبیین نقش میانجی مدیریت منابع انسانی پایدار است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر از جنبه هدف کاربردی و ازنظر ماهیت، پژوهشی توصیفی– پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل کارکنان شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه کرمان به تعداد 400 نفر بود که تعداد 196 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از ابزار پرسشنامه استاندارد استفاده شد.
یافته‌ها: تحلیل داده‌های پژوهش با استفاده از تکنیک مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌افزار آموس نشان داد که سرمایه اجتماعی به طور مستقیم بر نوآوری سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی (میزان ضریب تأثیر به ترتیب 638/0 و468/0) تأثیر دارد. همچنین سرمایه اجتماعی به طور غیرمستقیم از طریق مدیریت منابع انسانی پایدار بر نوآوری سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی (میزان ضریب تأثیر به ترتیب 145/0 و 321/0) تأثیر دارد.
نتیجه‌گیری: مدیران برای نوآوری سازمانی و رفتارهای فرا نقشی باید تلاش کنند تا اعتماد و تعاملات سازمانی و نیز کیفیت زندگی کاری و استقلال شغلی در سازمان ارتقا یابد.

کلیدواژه‌ها


آذر، عادل. (1383). آمار و کاربرد آن در مدیریت (جلد 2). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)
 آرمان، مانی؛ حسینی، سید یعقوب؛ و تنگستانی، الهام. (1395). تأثیر سرمایه اجتماعی و بلوغ منابع انسانی بر مدیریت منابع انسانی پایدار (مورد مطالعه: شرکت‌های فعال در صنعت پتروشیمی). مدیریت سرمایه اجتماعی، 3(1)، 138-113.
الوانی، سید مهدی؛ و دانایی فرد، حسن. (1380). گفتارهایی در فلسفه تئوری‌های سازمان‌های دولتی. تهران: انتشارات صفار.
 احمدی، پرویز؛ نائیجی، جواد؛ و باباشاهی، جبار. (1391). زیرسامانه‌های منابع انسانی و کارآفرینی سازمانی: تبیین الگویی برای صنعت نفت ایران. پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، 2(1)، 1-20.
 احمدی، سید علی اکبر؛ و فیض‌آبادی، حوریه. (1390). بررسی ارتقاء سرمایه اجتماعی بر بهبود عملکرد (نمونه موردی: سازمان‌های ستادی شهرداری تهران). مدیریت دولتی، 3(6)، 54-35.
 اردلان، محمدرضا؛ قنبری، سیروس؛ بهشتی‌راد، رقیه؛ و نویدی، پرویز. (1394). تأثیر سرمایه اجتماعی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی بر تعهد سازمانی (مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه رازی کرمانشاه). فصلنامه مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 5(10)، 132-109.
اسمعیلی، نوشین. (1393). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و نوآوری سازمانی در بین کارکنان بیمارستان بهرامی. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
 امیریان، سهراب؛ عارفی، مسلم؛ و میره‌ای، محمد. (1398). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر احساس امنیت شهروندان. مدیریت سرمایه اجتماعی، 6(4)، 495-475.
ایرجی‌راد، ارسلان؛ و لطفی خاتون‌آباد، فاطمه (1398). نقش میانجی توانمندسازی در رابطه بین رفتار نوآورانه و خلاقیت کارکنان. نشریه علمی ابتکار خلاقیت در علوم انسانی، 9(1)، 22- 1.
بورقانی فراهانی، سهیلا؛ آبدارزاده، پدارم؛ فتوت، بنفشه؛ و پورحسینی، صدف. (1395). نقش میانجی توانمندسازی رواشناختی و کیفیت زندگی‌کاری در تأثیر سرمایه اجتماعی بر رفتار شهروندی سازمانی. فصلنامه علوم مدیریت ایران، 11(41)، 117-136.
پناهی، بلال. (1398). فراتحلیل پیشایندها و پیامدهای سرمایه اجتماعی در سازمان‌ها. فصلنامه مدیریت سرمایه اجتماعی،6 (3)، 373-351.
توسلی، غلامعباس. (1389). مفهوم سرمایه در نظریه‌های کلاسیک وجدید با تأکید بر سرمایه اجتماعی. فصلنامه علوم اجتماعی، 26(117)، 32-1.
جهانگیری، علی؛ قوپرانلو، مهرنوش؛ و حاج‌زاده، مصطفی. (1391). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و رفتار شهروندی سازمانی. فصلنامه مطالعات جامعه شناختی جوانان، 3(8)، 98-83.
چوپانی، حیدر. (1390). بررسی رابطه بین رهبری تحول آفرین با گرایش به نوآوری سازمانی درشرکت سهامی بیمه البرز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه تهران.
چوپانی، حیدر؛ زارع خلیلی، مجتبی؛ قاسمی، عقیل؛ و غلام‌زاده، حجت. (1391). بررسی رابطه بین سرمایه فکری با نوآوری سازمانی (مطالعه موردی: شرکت سهامی بیمه توسعه). فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 2(1)، 58-27.
حسینی‌نثار، مجید؛ شب افروزان، صغری؛ و شفیعی، سید محمد. (1396). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و رفتار شهروندی سازمانی در سازمان‌های فرهنگی استان گیلان. مجله مدیریت فرهنگی، 11(32)، 48-33.
حمیدی‌زاده، علی؛ شهیدزاده، فریبا؛ و موحدی‌فر، عرفان. (1393). بررسی تأثیر مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی بر نوآوری سازمانی (مورد مطالعه: اداره‌کل مخابرات شهرستان قم). فصلنامه مدیریت سرمایه اجتماعی، 1(2)، 203-223.
 خامه‌چی، حامد؛ و رنگریز، حسن. (1398). فراتحلیل پیامدهای سرمایه‌های اجتماعی. فصلنامه مدیریت سرمایه اجتماعی، 6 (4)، 624-603.
خراسانی، اباصلت؛ و کنعانی‌نیری، پژمان. (1391). بررسی رابطه عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی با رضایت شغلی کارکنان شرکت مادر تخصصی فرودگاه‌های کشور. فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی، 4(12)، 79-100.
خوش‌فر، غلامرضا؛ و جندقی میرمحله، فاطمه. (1395). بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان کمیته امداد امام خمینی (ره) استان گلستان. فصلنامه مدیریت سرمایه اجتماعی، 3(4)، 561-543.
خیرگو، منصور؛ و بیداله خانی، فریدون. (1398). طراحی الگوی نظام نوآوری در سازمان‌های دفاعی: پژوهش کیفی مبتنی بر نظریه داده بیناد. فصلنامه مدیریت نوآوری در سازمان‌های دفاعی، 2(4)، 134-115.
دهقانان، حامد؛ و هرندی، عطااله. (1393). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر عملکرد نوآورانه: با تاکید بر نقش میانجی انتقال دانش (مطاله موردی، شرکت‌های دانش بنیان ایرانی فعال در حوزه فن‌آوری اطلاعات). فصلنامه مدیریت نوآوری، 3(1)، 22- 1.
رضایی، روح اله؛ مغانلو، فاطمه؛ و قهرمانی، مهدی. (1396). اثر ابعاد فرهنگ سازمانی بر میزان نوآوری سازمانی در شرکت‌های تجاری کشاورزی (مورد مطالعه: استان زنجان). فصلنامه مدیریت فرهنگ سازمانی، 15(1)، 139- 117.
رضایی، روح‌اله؛ شعبانعلی فمی، حسین؛ و صلاحی مقدم، نفیسه. (1394). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر عملکرد سازمانی در سازمان جهاد کشاورزی. فصلنامه علوم و ترویج و آموزش کشاورزی، 11(2)، 133 – 121.
رضوانی، مهران؛ و طغرای، محمد تقی. (1390). نقش‌آفرینی سرمایه اجتماعی سازمانی در گرایش به نوآوری سازمانی در شرکت‌های دانش بنیان (مورد مطالعه: شرکت‌های مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران). پژوهشنامه مدیریت تحول، 3(6)، 29-53.
زارع، رضا؛ خامه‌چی، حامد؛ و رنگریز، حسن (1398). فراتحلیل پیشایندهای نوآور سازمانی. فصلنامه مدیریت نوآوری در سازمان‌های دفاعی، 2(8)، 134-109.
سلاجقه، سنجر؛ و احمدزاده، سلیمان. (1393). بررسی تأثیر رهبری تحول‌آفرین مدیران بر نگرش‌های شغلی دبیران با نقش میانجی هویت سازمانی. پژوهشنامه مدیریت تحول، 6 (12)، 90-72.
شمسی، زهرا؛ محبعلی‌پور، منیره؛ و الوداری، حسن. (1394). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر رفتارهای شهروندی سازمانی. فصلنامه مدیریت سرمایه اجتماعی، 2(1)، 136-117.
غفوریان شاگردی، امیر؛ آیباغی اصفهانی، سعید؛ و فتاحی، محمد. (1397). بهبود رفتارهای کاری نوآورانه کارکنان با بهره گیری از انعطاف پذیری منابع انسانی و سرمایه روان‌شناختی سازمان. فصلنامه مدیریت نوآوری در سازمان‌های دفاعی، 1(2)، 78-51.
قنبری، سیروس؛ اسکندری، اصغر؛ و فرهادی، مهران. (1395). بررسی تأثیر استقلال شغلی کارکنان بر عملکرد فردی و سازمانی با میانجی‌گری یادگیری فردی و سازمانی. فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی، 3(8)، 77-95.
مایلز، جفر ای. (1398). نظریه‌های مدیریت و سازمان. (ترجمه: علیرضا کوشکی جهرمی؛ سعید سعیدپور و حسن ولیان). تهران: اندیشه احسان.
مرتضوی، مهدی؛ رسولی قهرودی، مهدی؛ و رستمی، آرزو. (1395). بررسی تأثیر نوآوری سازمانی و استراتژی عمومی رهبری هزینه بر عملکرد سازمان از طریق مزیت رقابتی. مجله مدیریت توسعه و تحول، 27، 25-.17.
مقیمی، سیدمحمد. (1394). رفتار شهروندی سازمانی؛ از تئوری تا عمل. فصلنامه فرهنگی مدیریت، 3(15)، 48-19.
موسوی، سیده لیلا؛ ساعی، احمد؛ و طاهری، ابوالقاسم. (1398). تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر سرمایه اجتماعی در ایران. فصلنامه مدیریت سرمایه اجتماعی، 6(4)، 519-497.
مهدوی هزاوه، فاطمه؛ و زمانی، اصغری. (1397). امکان‌سنجی استقرار نظام گردش شغلی. فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه امام حسین (ع)، 10(31)، 257- 233.
میرکمالی، سید محمد؛ چوپانی، حیدر. (1390). رابطه بین رهبری تحول‌آفرین با گرایش به نوآوری سازمانی در یک شرکت بیمه‌ای. پژوهشنامه بیمه (صنعت بیمه)، 26 (3)، 181-155.
نجف‌بیگی، رضا. (1395). تغییر و نوآوری ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در مدیریت امروز. مجله اقتصاد و مدیریت، 36، 43 – 46
Asadi, A. Akbari, M. Shabanali Fami, H. & Iravani, H. (2008). Poverty alleviation and sustainable development: the role of social capital. Journal of Social Sciences, 4 (3), 202-215.
Ehnert, I. (2009). Sustainability and Human Resource Management: Reasoning and Applications on Corporate Websites. European Journal of International Management, 3(4), 419-438.
Faccian, K. Genari, D.& Macke, J. (2017). Interorganizational social capital and innovation: a multiple case study in wine in producer (Networks In Serra Gaucha). RIA Revista de Administrate e Inovacao, 14, 52- 66.
Glynn, C. Steinberg, I. & McCartney, C. (2006). Work-Life balance: The role of themanager. Horsham, UK: Roffey Park.
Guest, D. (2001). Human resource management: When research confronts theory.Human Resource Management, 12(7), 1092-1106.
Kasa, M. & Hassan, Z. (2015).The role of flow between burnout and organizational citizenship behavior (OCB)among hotel employee in Malaysia. 2nd Global Conference an Business and Social Science, GCBSS, 2015 September: 199-206.
Kostopoulos, K. Papalexandris, A. Papachroni, M. & Ioannou, G. (2011). Absorptive capacity, innovation, & financial performance. Journal of Business Research, 64(12), 1335-1343.
Macke, J. & Genari, D. (2018). Systematic literature review on sustainable human resource management, Journal of Cleaner Production,208, 806 – 815.
Nahapiet, J.&Ghoshal. S. (1998). social capital intellectual capital and the organizational advantage. Academy of management Review. 232.
Peru, L. (2013). Sustainable human resource management in Peruvian companies.BALAS conference, 1, 1-18.
Tibby, M. (2013). Defining and developing your approach to employability. AcademicLead – Employability. Higher Education Academy, 1, 1-24.
Vihari, N.S. & Rao, M. K. (2018). Antecedents and Consequences of Sustainable Human Resource Management: Empirical Evidence from India. Journal of Business Research, 7(1), 1–25.
Wikhamn, W. (2019). Innovation, sustainable HRM and customer satisfaction, School of Business, Economics and Law, University of Gothenburg, Vasagatan, 1, 405 30 Gothenburg, Sweden].
Yuan, L. Eric, W. KT Sang & Mike W. Peng (2009). Knowledge management innovation strategy in the Asia Pacific: toward an institution – based view. Asia Pacific Manage, 25, 361- 378.
Zaugg, R. J. Blum, A. & Thom, N. (2001). Sustainability in human resource management. Evaluation Report.Survey in European Companies and Institutions. Arbeitsbericht des Instituts für Organisation und Personal.