شناسایی و ارزیابی مشکلات سیستماتیک در نظام ملی نوآوری کشور ایران.

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد بخش مدیریت، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 دانشجوی دکتری، مدیریت سیستم‌ها، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

3 دانشجوی دکترا مدیریت دولتی، گرایش منابع انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سیستان و بلوچستان، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: بهسازی نظام نوآوری کشور می‌تواند توسعه و پیشرفت کشور را تسهیل و تسریع کند. از این رو این پژوهش به شناسایی مشکلات و شکاف­های موجود در نظام ملی نوآوری و ارائه پیشنهادهای کاربردی برای رفع آنها می‌پردازد.
روش­شناسی: پژوهش حاضر پژوهشی کاربردی و توصیفی- پیمایشی است. گردآوری اطلاعات در پژوهش حاضر مبتنی بر روش­های میدانی، پیمایشی و کتابخانه­ای است. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته بوده است. جامعه آماری پژوهش مدیران ارشد بخش تحقیق و توسعۀ شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده است که 214 نفر آنها به عنوان نمونه آماری مورد نظرسنجی قرار گرفته‌اند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از روش تحلیل عاملی سلسله‌مراتبی استفاده شده است.
یافته­ها: بر اساس خروجی تحلیل عاملی مرتبه اول 16 عامل شناسایی شد که با در نظر گرفتن 4 عامل موثر دیگرِ سرمایه­گذاری مخاطره­آمیز، شدت نوآوری، شدت تحقیق و توسعه و نسبت کارکنان دانشی، تعداد این عوامل به 20 مورد ارتقاء یافت. سپس عوامل مستخرجه متناسب با حوزه­های مورد بررسی در فرایند تحلیل عاملی مرتبه دوم مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتیجه­گیری: مرتفع نمودن شکاف­های موجود در نظام ملی نوآوری کشور، نیازمند ارتقاء منابع دانش فناورانه، توسعه­ی آزادی در نوآوری و همچنین ایجاد زمینه­هایی در خصوص کاهش ریسک و افزایش جذابیت برای سرمایه­گذاران به منظور سرمایه­گذاری بر روی نوآوری­های فناورانه است.

کلیدواژه‌ها


احمدی، عباس، معلمی، عنایت اله، افرازه، عباس و باقری مقدم، ناصر. (1391)، ارائه یک مدل برای شناسایی موانع و محرک‌های شکل‌گیری نظام ملی نوآوری فناورانه: مورد مطالعاتی فناوری پیل سوختی، دومین کنفرانس بین‌المللی و ششمین کنفرانس ملی مدیریت فناوری.
باقری، سید کامران. (1382). بررسی ضعف انتشار تکنولوژی در صنعت برق ایران با استفاده از مفهوم سیستم نوآوری، مجموعه مقالات اولین کنفرانس مدیریت تکنولوژی ایران، مرکز تکنولوژی نیرو.
حیرانی، حسین، قدسی‌پور، سید حسن، باقری مقدم، ناصر و کریمیان، حسن. (1393). تحلیل پویای کارکردی- ساختاری توسعه فناوری در چارچوب نظام ملی نوآوری فناورانه؛ مورد مطالعه: فناوری تولید همزمان برق و حرارت، فصلنامه مدیریت توسعه فناوری، دوره دوم، شماره 2، صص 80-49.
سلطانی، بهزاد. (1384)، پژوهش و فناوری در نظام ملی نوآوری کشور، مجموعه مقالات پنجاه و یکمین نشست روسای دانشگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی.
شهریاری، سلطانی و لاهیجی، ساینا. (1396). ارزیابی کارایی نظام ملی نوآوری با استفاده از تحلیل پوششی داده‌های شبکه‌ای، فصلنامه مدیریت صنعتی، شماره 3، صص 474-455.
قاضی‌نوری، سید سپهر و قاضی‌نوری سید سروش. (1387). استخراج راهکارهای اصلاح نظام ملی نوآوری با تکیه بر مطالعه تطبیقی کشورهای منتخب، فصلنامه علمی- پژوهشی سیاست علم و فناوری، سال اول، شماره 1، صص 81-65.
منطقی، منوچهر، حسنی، علی و بوشهری، علیرضا. (1388). شناسایی چالش‌های سیاست‌گذاری در نظام ملی نوآوری ایران، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال دوم، شماره 3، صص 102-87.
میربلوک، علیرضا، رضایی، رضا و موسوی، ربابه. (1387)، بررسی تطبیقی نظام ملی نوآوری کشورهای مختلف در مقایسه با ایران، فصلنامه مدیریت و منابع انسانی در صنعت نفت، سال دوم، شماره 3، صص 66-32.
نوروزی، عفت، طباطبائیان، حبیب‌الله، قاضی‌نوری، سید سروش. (1395)، ارزیابی تأثیر کارکردهای نهادهای میانجی در رفع ضعف‌های نظام ملی نوآوری ایران، فصلنامه علمی- پژوهشی سیاست علم و فناوری، سال هشتم، شماره 1، صص 96-15.
هداوند، مرضیه، فاتح راد، مهدی و طباطبائیان، سید حبیب الله. (1395)، تحلیل فرایند سیاست‌گذاری در نظام ملی نوآوری ایران با استفاده از چارچوب نگاشت نهادی، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال چهارم، شماره 16، صص 18-1.
Anderson, J.E. (2006). Public Policymaking, 6th ed. Boston: Houghton-Mifflin Company.
Bastos, C.A. & Weber, M.K. (2018). Foresight For Shaping National Innovation Systems In Developing Economies, Technological and Social Change, 128: 186-196.
Bergek, A., Jacobsson, S., Carlsson, B., Lindmark, S. & Rickne, A. (2008). Analyzing the Functional Dynamics of Technological Innovation Systems: A Scheme of Analysis, Research Policy, 37(3): 407-429.
Bessant, J. & Dodgson, M. (1996), Effective Innovation Policy, London: Routledge Pub.
Chaminade, C., Intarakumnerd, P. & Sapprasert, K. (2012). Measuring Systemic Problems in National Innovation Systems. An Application to Thailand, Research Policy. 41: 1476-1488.
Dosi, G., Freeman, C., Nelson, R.R., Silverberg, G. & Soete, L. (1988). Technical Change and Economic Theory, London : Frances  Printer.
Edquist, C. (1997). Systems of Innovation, London: Pinter Publisher.
Freeman, C. (1991). Networks of Innovators: A Synthesis of Research Issues, Research Policy, 20(5): 499-514.
Geels, F.W. & Schot, J. (2007). Typology of Sociotechnical Transition Path-Ways. Research Policy, 36(3): 399-417.
Hamidi, S. & Benabdeljalil, N. (2013). National Innovation Systems, The Moroccan Case, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 75: 119-128.
Hekkert, M.P., Suurs, R.A.A., Negro, S.O., Smits, R.E.H.M. & Kuhlmann, S. (2007). Functions of Innovation Systems: A New Approach for Analyzing Technological Change. Technological Forecasting and Social Change, 74: 413-432.
Jenson, I., Leith, P., Doyle, R., West, J. & Miles, M.P. (2016). Innovation System Problems: Causal Configurations of Innovation Failure, Journal of Business Research, DOI: 10.1016/j.jbusres.2016.04.146.
Jensen, M.B. (2007). Forms of Knowledge and Modes of Innovation, Research Policy, 36(5): 680-693.
Johnson, A. (2001). Functions in Innovation System Approaches. in Paper for DRUID’s Nelson and Winter Conference, Aalborg, Denmark.
Kieft, A., Harmsen, R. & Hekkert, M.P. (2016). Interactions between Systemic Problems in Innovation Systems: The Case of energy-Efficient Houses in the Netherlands, Environmental Innovation and Societal Transitions, DOI: 10.1016/j.eist.2016.10.001.
Klerkx, L., & Leeuwis, C. (2009). Establishment and Embedding of Innovation Brokers at Different Innovation System Levels: Insights from the Dutch Agricultural Sector. Technological Forecasting and Social Change, 76(6): 849-860.
Liu, J. S., Lu, W. M., & Ho, M. H. C. (2015). National characteristics: Innovation Systems from the Process Efficiency Perspective.  R&D Management, 45(4): 317-338.
Lundvall B. (1992). National Systems of Innovation: Towards a Theorem of Innovation and Interactive Learning, London: Pinter.
Metcalfe, J.S. (1995). Technology Systems and Technology Policy in an Evolutionary Framework, Cambridge Journal of Economics, 19 (1): 25-46.
Rycroft, R.W. (2003), Technology-based Globalization Indicators: The Centrality of Innovation Network Data, Technology in Society, 25(3): 299-317.