الگوی مفهومی عوامل مؤثر بر بهبود و توسعه رقابت‌پذیری شرکت‌های نوآور و نوپا در ‏بازارهای بین‌المللی ‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار مدیریت آموزشی، دانشگاه علوم دریایی امام خمینی (ره)، نوشهر، ایران

2 دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

4 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

10.22034/qjimdo.2022.329190.1488

چکیده

زمینه و هدف: رقابت‌پذیری، عاملی کلیدی برای ارزیابی درجه موفقیت کشورها، بنگاه­ها و صنایع در میدان­های رقابتی تجاری، اقتصادی و سیاسی به ­شمار می­رود. هدف از این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه رقابت‌پذیری شرکت‌های نوآور و نوپا و ارائه راهکارهایی برای توسعه و بهبود رقابت‌پذیری آن‌ها است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر دارای مبنای فلسفی تفسیری و جهت‌گیری بنیادی است. رویکرد این پژوهش، استقرایی است و در آن از روش کیفی و راهبرد نظریه داده‌بنیاد استفاده شده است. نمونه‌گیری به شیوه نظری و با استفاده از روش‌های گلوله‌برفی و هدفمند انجام ­شد. داده‌‌های پژوهش از طریق مصاحبه‌های نیمه­ساختاریافته با 14 نفر از خبرگان شامل مدیران چندین شرکت موفق صادراتی استان آذربایجان شرقی و اردبیل، اساتید دانشگاهی متخصص در رشته بازاریابی و اقتصاد دانشگاه محقق اردبیلی و دانشگاه آزاد واحد تبریز گردآوری گردید.
یافته‌ها: تحلیل داده‌های نشان داد که عوامل علی شامل دانش نیازهای بازار و اتخاذ دور نمای بازاریابی، محوری  شامل خلاقیت و نوآوری، تحقیق و توسعه، زمینه‌ای شامل بررسی و پایش محیط، زیرساخت قانونی، منابع مالی و انسانی، راهبردها شامل آموزش و روش‌های مدیریتی و پیامدها شامل سود بیشتر و رضایت مشتری بر توسعه و بهبود رقابت­پذیری تأثیر دارند.
نتیجه‌گیری: مدل پژوهش می­تواند به عنوان الگوی راهنمایی برای شرکت­های نوآور و نوپا برای ارائه محصولات و خدمات­ نوین به منظور افزایش رقابت­پذیری و حضور فعالانه در نمایشگاه­های بین­المللی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


استراس، آنسلم وکوربین، جولیت‌ام. (1390). اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها. تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
افراخته، حسن؛ جلالیان، حمید؛ آرامی، ابراهیم. (1398). عوامل مؤثر در رقابت‌پذیری گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان سرعین ). مطالعات برنامه­ریزی سکونت‌گاه­های انسانی، 14(14)، 457-472.
باقرصاد، وجیهه؛ داوری، علی؛ عزیزی، محمد. (1398). تحلیل فازی رابطه ابعاد اکوسیستم کارآفرینی با رقابت­پذیری. علوم مدیریت ایران.14(55)،107-129.
باغبان، عادله؛ رادفر، رضا؛ طلوعی اشلقی، عباس؛ امیری، مقصود. (1398). توسعه نوآورانه در شرکت‌های کوچک و متوسط با طراحی مدل ساختار همکاری شرکاء در نوآوری باز با استفاده از رویکرد پویایی سیستم. مدیریت نوآوری در سازمان های دفاعی، (4)2، 1-26.
دانایی­فرد، حسن و امامی، سیدمجتبی.(1386). استراتژی های پژوهش کیفی: تاملی بر نظریه پردازی داده بنیاد، اندیشه مدیریت راهبردی، سال اول، شماره 2، 72-85 .
راسخی، سعید و موسوی سارسری، سیده زینب. (1393). رقابت‌پذیری بین­المللی صنعت داروی ایران،کنفرانس ملی رویکردهای نوین در مدیریت کسب‌وکار، تبریز.
راسخی، سعید؛ گیلک حکیم آبادی، محمدتقی؛ جباری، وجیهه. (1395). عوامل تعیین کننده رقابت­پذیری ایران در بخش کشاورزی. تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 8(2 (پیاپی 30))، 17-45.
رحیمی­نیا، هیوا و اکبری مقدم، بیت اله. (1399). یک تحلیل تجربی از رقابت‌پذیری محصولات کشاورزی استان کردستان. فصلنامه علمی اقتصاد و توسعه کشاورزی، دوره4، شماره 3، پیاپی12، 11-13.
رفاح کهریز، آرش؛ محمدزاده، یوسف؛ محسنی زنوزی، سید جمال الدین؛ هاشمی برنج ابادی، نیر؛ قاسم زاده، نگار. (1398). تأثیر رقابت‌پذیری بر عملکرد اقتصادی در کشورهای منتخب در حال‌توسعه و توسعه‌یافته. فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، دوره 7، شماره 25(25)، 86-107.
سرائی، لیلا و غفاری، بهرام. (1398). بررسی تأثیر روابط مدیریتی در نوآوری باز، با توجه به ظرفیت جذب در شرکت های فناور و نوآور. سیاست نامه علم و فناوری، دوره 9، شماره 2، پیاپی 27، 97-110.
سلام زاده، آیدین؛ تاج پور، مهدی. (1399). شناسایی چالش های شکل­گیری شرکت های نوپای رسانه­ای در ایران. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرین، 13(4)، 580-586.
 سلامی، سید رضا؛ بامداد صوفی، جهانیار؛ خاتمی فیروز آبادی، سید محمدعلی؛ شفیعی، مهرداد. (1400). مسیر شکل­گیری و توسعه توانمندی نوآوری فناورانه در شرکت­های نوپای فناور بخش تجهیزات پزشکی استان فارس. بهبود مدیریت , 15(1)، 69-94.
طباطبایی نسب، سیدمحمد؛ دشتی خویدکی، فرزانه؛ محمدیان یزد، رقیه.(1399). مدل رقابت‌پذیری سازمانی با تأکید بر قابلیت‌های بازاریابی و نوآوری سازمانی در شرکت‌های دانش‌بنیان (مورد مطالعه: شهر یزد). فصلنامه رشد فناوری، 16(62)، 23-31.
خواستار، حمزه (1388). ارائه روشی برای محاسبه پایایی مرحله کدگذاری در  مصـاحبه هـای پژوهشـی. فصـلنامه علمـی پژوهشـی روش شناسی علوم انسانی، (58)، 161– 174. 
طیبی ابوالحسنی، سیدامیر حسین. (1398). درآمدی بر روش تحقیق: رویه‌های استاندارد تحلیل داده‌های کیفی. سیاست نامه علم و فناوری، دوره 9، شماره 2(پیاپی27)، 67-96.
عسگری، منصور.(1398). رقابت‌پذیری و صادرات بنگاه‌های کوچک و متوسط ایران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصاد صنعتی، دوره 3، شماره 8 ،43-60 .
کریم­زاده، مصطفی؛ برزگر، نکیسا؛ همایونی فر، مسعود. (1393). ارزیابی وضعیت رقابت­پذیری کشورهای گروه گذار اول با تاکید بر جایگاه ایران، دومین همایش ملی کارآفرینی و رقابت­پذیری، ساری.
نائیجی، محمدجواد؛ خدابخشی، محمد؛ بیات، فاطمه؛ پرهیزگار، زهره (1401). نقش بازارگرایی و استراتژی‌های نوآوری در عملکرد نوآورانه شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در دانشگاه‌های شهید بهشتی و تربیت مدرس. مدیریت نوآوری در سازمان های دفاعی، دوره5، شماره1(پیاپی15)، 137-156.
ندافی، راضیه و احمدوند، مصطفی. (1396). شناسایی و اولویت‌بندی پیشران‌های توسعۀ کسب‌وکارهای نوپا (استارت آپ‌ها) با استفاده از روش‌‌شناسی کیو. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی10(3)، 517-534.
Ahn, S.; Kim, J. and Lee, K.-H. (2021). The Effects of Technological Capabilities and Entrepreneurship on Technological Innovation of Technology-based Start-ups in Korea. Asian Journal of Innovation and Policy10(1), 90–107.
Almeida, F. and Miguel-Oliveira, J. (2022) The Role of Intrapreneurship in Portuguese Startups, Periodica Polytechnica Social and Management Sciences, 30(1), pp. 70–79.
Anwar, M. and Ali, S. Z. (2018). Managerial Networking and Business Model Innovation: Empirical Study of New Ventures in an Emerging Economy. International Journal of Emerging Markets, 13(5), 998–1025.
Cai, L.; Guo, R.; Fei, Y. and Liu, Z. (2017). Effectuation, Exploratory Learning and New Venture Performance: Evidence from China. Journal of Small Business Management, 55(3), 388–403.
Chatzoglou, P. and Dimitrios C. (2018). The Role of Innovation in Building Competitive Advantage: an Empirical Investigation, European Journal of Innovation Management, 21(1), 44-69.
Clauss, T.; Kraus, S.; Kallinger, F. L.;, Bican, P. M.; Brem, A. and Kailer, N. (2021). Organizational Ambidexterity and Competitive Advantage: the Role of Strategic Agility in the Exploration-Exploitation Paradox. Journal of Innovation and Knowledge, 6(4), 1-11.
Dudic, Z.; Dudic, B.; Gregus, M.; Novackova, D. and Djakovic, I. (2020). The Innovativeness and Usage of the Balanced Scorecard Model in SMEs. Sustainability, 12(8), 1-22.
Dvorský, J.; Čepel, M.; Simionescu, M. and Ďurana, P. (2021). The Influence of Competitiveness on Start-up in SMEs Segment. E&M Economics and Management, 24(1), 102–117.
Falciola, J.; Jansen, M. and Rollo, V. (2020). Defining Firm Competitiveness: A Multidimensional Framework. World Development129, 104857.
Gleave, W. and Mitra, J. (2009). The Spatial Determinants of Entrepreneurship in the Regions of England, 2000–2004. International Journal of Entrepreneurship and Small Business, 9(2), 143–161.
Gulati, R. and Alicia D. (2016). Start-Ups That Last. How to scale your business. Harvard Business Review, 94: 54–61.
Haase, A. and Peter Eberl.(2019). The Challenges of Routinizing for Building Resilient Start-ups. Journal of Small Business Management, 58: 579–97.
Hermundsdottir, F. and Aspelund, A. (2021). Sustainability Innovations and Firm Competitiveness: a Review. Journal of Cleaner Production280, 124715.
Hoang, C. C. and Ngoc, B. H. (2019). The Relationship between Innovation Capability and Firm's Performance in Electronic Companies, Vietnam. Journal of Asian Finance, Economics, and Business, 6(3), 295-304.
Kamenjarska, T.; Spremić, M. and Miloloža, I. (2022). The Impact of Innovative Capabilities and Innovation Types on the Financial Performances of Insurance Companies. International Journal of E-Services and Mobile Applications (IJESMA), 14(1), 1-23.
Kenny, M. and Fourie, R. (2015). Contrasting Classic, Straussian, and Constructivist Grounded Theory: Methodological and Philosophical Conflicts. The Qualitative Report20(8), 1270-1289.
Kusumadewi, R. N. and Karyono, O. (2019). Impact of Service Quality and Service Innovations on Competitive Advantage in Retail. Budapest International Research and Critics Institute Journal, 2(2), 366–374.
Marrara, S.; Pejić Bach, M.; Seljan, S. andTopalovic, A. (2019). FinTech and SMEs: the Italian case, FinTech as a Disruptive Technology for Financial Institutions. IGI Global.
Niever, m.;  Martina Scholz, m. and Hahn, c.(2022). Innovation Driven by Cooperation of Startups and SME. Athens Journal of Business & Economics, 8: 1-17.
Petryle, V. (2017). Does the Global Competitiveness Index Demonstrate the Resilience of Countries to Economic Crises? Ekonomika, 95, 28.doi:10.15388/Ekon.2016.3.10326.
Pugliese, R.; Guido, B. and Ivan Zupic. (2016). Putting Process on Track: Empirical Research on Start-Ups’ Growth Drivers. Management Decision 54: 1633–48.
Schwab, K. (2019). The Global Competitiveness Report, World Economic Forum, the Committee Improving the State of The World, 25-30.
Sijabat, e. A. S.; nimran, u.; utami, h. N. and prasetya, a. (2022). The Impact of Ambidextrous Innovation on the Performance and Competitiveness of Start-up Companies: an Empirical Study from Indonesia. The Journal of Asian Finance, Economics and Business9(1), 25–34.
Slávik, Š.; Ivana Mišúnová H.; Katarína P. and Branislav Zagoršek.(2022). Strategic Background of the Start-Up—Qualitative Analysis. Administrative Sciences, 12(1), 1-25.
Teguh, S.; Hartiwi.; P., Ridho, B. I. and Bachtiar, S. H. (2021). Innovation Capability and Sustainable Competitive Advantage: an Entrepreneurial Marketing Perspective. Journal of Asian Finance, Economics, and Business, 8(5), 127–134.
Trachuk, A. and Linder, N. (2022). Innovation and Performance: An Empirical Study of Russian Industrial Companies. In Emerging Issues and Trends in Innovation and Technology Management, 15(3), 101-124.
Troisi, O.; Ciasullo, M. V.; Carrubbo, L., Sarno, D. and Grimaldi, M. (2019). Metamanagement for Sustainability in Territorial Ecosystems: the Case of Libera’s Social Reuse of Territory. Land Use Policy, 84, 138–153.
Unido. (2018). Demand for manufacturing: Driving Inclusive and Sustainable Industrial Development. United Nation, Industrial Development Organization.
Wang, H. and Fang, C. (2021). The Influence of Corporate Networks on Competitive Advantage: the Mediating Effect of Ambidextrous Innovation. Technology Analysis & Strategic Management, 15(9), 43–66.
Welter, C.; Scrimpshire, A.; Tolonen, D. and Obrimah, E. (2021). The Road to Entrepreneurial Success: Business Plans, Lean Start-Up, or Both? New England Journal of Entrepreneurship, 24(1), 21-42.
Youssif Abo Keir, M. (2019). Prospective on Human Resources Management in Startups. Information Sciences Letters, 8(3), 81-88.