مدل یادگیری سازمانی در راستای بهبود امنیت و تسهیل‌گری در کسب و کار گمرگ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مدیریت دولتی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.

2 گروه مدیریت دولتی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی،ساوه، ایران.

3 گروه مدیریت دولتی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاداسلامی، ساوه، ایران.

10.22034/qjimdo.2023.412455.1617

چکیده

زمینه و هدف: گمرک در چرخه تأمین و توزیع کالا، مسؤلیت نظارت دقیق و سریع و در عین حال تسهیل‌گرانه بر تشریفات ترخیص کالا را بر عهده دارد. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل یادگیری سازمانی در نظارت بر تجارت فرامرزی در راستای بهبود امنیت و تسهیل‌گری در سازمان گمرک انجام شد.
روش‌شناسی: برای انجام پژوهش از روش آمیخته اکتشافی استفاده شد. شناسایی عوامل مؤثر بر الگوی یادگیری سازمانی از طریق راهبرد داده‌بنیاد انجام شد. مشارکت‌کنندگان به کمک روش نمونه‌گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. ابزارگردآوری داده‌ها، مصاحبه‏‌های نیمه ساختار یافته با 14 نفر از خبرگان گمرک و اساتید دانشگاه بود. برای تحلیل داده‌ها از روش کدگذاری استفاده شد. جامعه آماری بخش کمی شامل 220 نفر از مدیران و کارشناسان ارشد گمرک بود که  طبق فرمول کوکران تعداد 145 نفر انتخاب شدند.
یافته‌ها: در بخش کیفی، داده‌های پژوهش پس از تحلیل در قالب الگوی یادگیری سازمانی به عنوان مقوله محوری، شرایط علّی(منابع و امکانات، ارتباطات، مدل‌های ذهنی و مهارت‌های فردی)، عوامل زمینه‏ای(عوامل سازمانی و شرایط اقتصادی)، شرایط مداخله‌گر(قوانین و مقررات، عوامل محیطی و چشم انداز مشترک)، راهبردها (تغییرسازمانی، بازمهندسی و تفکّرسیستمی) و پیامدها (تحقق اهداف طراحی مدل یادگیری در سازمان، افزایش موفقِیت سازمانی، تطبیق محیطی و توسعه قابلیت‌های کارکنان در راستای بهبود عملکرد سازمان) دسته‌بندی شدند. در بخش کمّی برازش مدل به کمک مدلسازی معادلات ساختاری ‏ در سطح اطمینان 99% تأیید شد.
نتیجه‌گیری: مدل نهایی پژوهش می‌تواند به عنوان راهنمایی برای مدیران ارشد جهت برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی سیستم یادگیری سازمانی در سازمان مورد مطالعه و ارتقای عملکرد، بهبود مستمر و کسب مزیت رقابتی پایدار قرارگیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی، اکرم.(1397). ویژگی های سازمان یادگیرنده(بررسی دیدگاه پیتر سنگه). کنفرانس بین المللی مطالعات بین رشته ای در مدیریت و مهندسی، دانشگاه تهران.
اشتراوس، آنسلم و کوربین، جولیت.(1390). مبانی پژوهش کیفی فنون و مراحل تولید نظریه زمینهای (ترجمه بیوک محمدی). تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
برادری، تقی.(1397). نقش گمرک به عنوان مدیریت هماهنگی مرزی در تسریع و تسهیل روند ورود و خروج کالا و مسافر(مورد مطالعه: گمرکات استان آذربایجان غربی). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی.
بعیدی مفردنیا، علی.(1397). طراحی خط‌مشی گذاری در نظارت بر تجارت فرامرزی، پایان نامه دکتری. پردیس دانشگاه تهران.
بیژن، نرگس و مرزبان، شهریار.(1396). هوش، یادگیری و چابکی سازمانی ضرورت بقای سازمانهای هزاره سوم. تهران: انتشارات فرنام.
جاویدیار، ناهید.(1395). شناخت عوامل مؤثر بر یادگیری سازمانی و رابطه آن با عملکرد سازمانی(عملکرد دانش و عملکرد مالی) دربانکهای تجاری. پایان نامه کارشناسی ارشد، مؤسسه عالی بانکداری ایران.
جعفری، بهزاد.(1392). بررسی و تأثیر استقرار پنجره واحد مجازی در تسهیل تجارت(مورد مطالعه: گمرکات استان خوزستان). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی.
خیراندیش، مهدی؛ عباس زاده اویلق، حامد و محمدبیگی، زهرا.(1397). عوامل بازدارنده توسعه سـازمان‌هـای دفاعی: رویکرد تحلیل سلسله‌مراتبی فازی. مدیریت نوآوری در سازمان‌های دفاعی، 1(1)، 44-25.
 داوری، علی و رضا زاده، آرش.(1395). مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار Smart PLS، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی.
دمیرچی و همکاران.(1398). طراحی الگوی توانمندسازی کارکنان بانک سپه براساس یادگیری سازمانی.  آموزش و توسعه منابع انسانی، 6(20)، 1-25.
دیبایی صابر، محسن.(1395). طراحی و اعتباربخشی الگوی  آموزش و بهسازی معلمان مقطع متوسطه بر اساس رویکرد شایستگی. پایان نامه دکتری، دانشگاه خوارزمی.
رابینز، استیفن و سنزو، دیوید.(1384). مبانی مدیریت(ترجمه محمد اعرابی، حمید رفیعی و بهروز اسراری)، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ سوم.
رضایی‌منش، بهروز و نوربخش، مهدی.(1388). عوامل مؤثر بر ایجـاد سـازمان یادگیرنـده. فصـلنامه مطالعـات مدیریت صنعتی،13، 123-146.
رنجبر نسب، علی.(1397). بررسی تأثیر سامانه جامع امور گمرکی بر یادگیری سازمانی کارکنان گمرکات استان کرمان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی.
سبحانی نژاد، شهابی و یوز باشی.(1385). سازمان یادگیرنده(مبانی نظری، الگوهای تحقق و سنجش)، تهران: یسطرون.
سنگه، پیتر.(1990). پنجمین فرمان، (ترجمه کمال هدایت و محمّد روشن،1395). تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
سینا، فاطمه صغری؛ محمدی چلمردی، حسن و عمادیان، سیده علیا.(1400). رابطه بین سازمان یادگیرنده و یادگیری سازمانی با نقش میانجی توانمندسازی کارکنان آموزش و پرورش شرق استان مازندران. مدیریت بر آموزش سازما‌ن‌ها، 10 (2)، 130-109.
شهلایی، ناصر و خیراندیش، مهدی.(1389). فصلنامه مهندسی هوانوردی، 12(2)،73-65.
عرفای جمشیدی و همکاران.(1398). تبیین مدل یادگیری سازمانی کارکنان بر اساس ارتقای بهره وری کاهش فرسودگی شغلی (کارکنان دانشگاه پیام نور مرکز تبریز). پایان نامه دکتری، دانشگاه پیام نور.
عامری و همکاران.(1396). رابطه بین قابلیت یادگیری سازمانی و چابکی سازمانی با نقش تعدیل‌گری وضعیت استخدامی. مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، 4(3) پیاپی 15، 118-109.
قائد رمضانی، علیرضا.(1396). بررسی و تأثیر به کارگیری سامانه جامع امور گمرکی بر تسهیل تجارت (مورد مطالعه: گمرک بندر امام خمینی)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی.
قنبری، فاطمه.(1399). طراحی مدل برندسازی شهری با رویکرد توسعه گردشگری در شهر شیراز. پایان نامه دکتری، دانشگاه یزد.
قویدل، رضا.(1394). تأثیرپنجره واحدتجاری برتسهیل تجارت (مورد مطالعه: تعدادی از سازمان‌های دولتی مرتبط باگمرک). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی.
کاوسی، اسماعیل و احمدی تیمورلویی، سید احمد.(1388). بررسی موانع یادگیری سازمانی. پژوهشنامه مدیریت، (47)، 73-102.
کهنسال زیدی و همکاران.(1396). تأثیر یادگیری سازمانی بر اشتیاق شغلی کارکنان. فصلنامه آموزش علوم دریایی، 4(8)  81-91 .
گرویان، امید.(1397). بررسی تأثیر یادگیری سازمانی بر نوع دوستی کارکنان با توجه به نقش تعارض ارتباطی در گمرک گیلان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی.
مقدم و همکاران(1390) . طراحی مدل مفهومی یکپارچه سازمان یادگیرنده. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2 (4)، 54-21.
نورانی، حیدر.(1397). دانشگاه فرهنگیان به مثابه سازمانی یادگیرنده (ابعاد، مؤلفه ها و راهکارها). دوفصلنامه پژوهش در تربیت معلم،1(3)، 165-195 .
Adcock, R. and Collier, D.(2011). Measurement Validity. A Shared Standard for Qualitative and Quantitative Research. American Political Science Review, 95(3), 514-529.
Argyris, Chris؛ Schon and Donald, A.(1999). Organizational Learning: A Theory of Action Perspective(Addison-Wesley Series on Organization Development.) on Amazon.com.
Basten, D. and Haamann, T.(2018). Approaches for Organizational Learning: A Literature Review. SAGE Open,8(3), ID: 2158244018794224.
Bennett, J. and O’Brien, M.(1994). The Building Blocks of the Learning Organization. European Management Journal, 31(6), 213-229.
Bernard, J., Jaworski, A., Kohli, K. and Sahay A.(2000). Market- Driven Versus Driving Markets, Journal of the Academy of Marketing Science, 28(1), 45-54.
Byrne, B.M.(1994). Structural Equation Modelling with EQS and EQS/Windows: Basic Concepts, Applications, and Programming. Sage.
Chung, Yi-Chan and Chih-Hung, Tsa.(2021).Research on the Correlation between Organizational Learning and Business Performance, Journal of Business and Management, 3(23), 36-37.
Corbin, J. M.  and  Strauss, A.(1990). Grounded Theory Research: Procedures, Canons, and Evaluative Criteria. Qualitative Sociology, 13(1), 3-21.‏
Fornell, C. and Larcker, D. F.(1981). Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
Grantham and Andrew.(2020).Organisational Learning; Scholary Articles, Conceptual Challenges, Global Biodiversity Framework, Nicholson.
Hair, J.F., Ringle, C.M. and Sarstedt, M.(2021). PLS-SEM. Indeed a Silver Bullet; Journal of Marketing Theory & Practice, 19(2), 135-147.
Henseler, J., Ringle, C. M. and Sinkovics, R. R.(2009). The Use of Partial Least Squares Path Modeling in International Marketing. Advances in International Marketing, 20, 277-320.
Hulland, J. S.(1999). Use of Partial Least Squares (PLS) in Strategic Management Research. A Journal of Applied Sociology, 30(4),195-204.
Huysman M.(2009). An Organizational Learning Approach to the Learning Organization. European Journal of Work and Organizational Psychology, 9(2), 133-145.
Kvale,S.(1996). The 1000 Page Question. Qualitative Inquiry, 2(3), 275-284.
Namboodiri, S. Banerjee, S. and Dasgupta, H.(2019). A Coherent Met Synthesis of Blue Ocean Strategy (BOS) Using Grounded Theory Approach. Academy of Strategic Management Journal, 18(4),1-18.
Levitt, Barbara and March, James G.(1988). Organizational Learning, Annual Review of Sociology, 14, 319-340.
Mayer, Michael C. J., Stadler, Ch. and Hautz, J.(2014). The Relationship between product and International Diversification: the Role of Experience. Strategic Management Journal,10(22),  29–33.
Michael Marquard.(2020). Building The Learning Organization. Davies – Black publishing.
Muhsin, M.,  Rahmaningtyas, W. and Saeroji,  A.(2021). The Effect of Learning Organization and Organizational Tenure on Innovative Behaviour through Work Engagement as a Mediating Variable, Proceedings of the 3rd International Conference on Economics, Business and Economic Education Science, ICE-BEES 2020, 22-23 July 2020, Semarang, Indonesia.
Orlov, A. K. and Chubarkina, I. Y.(2017). Blue Ocean Strategy Application in the Course of Planning and Implementation of Construction Projects in the area of SMART Housing and Social Infrastructure. In MATEC Web of Conferences, 106, 8-15. EDP Sciences.
Stone, M. and Geisser, F.(1975). Cross Validatory Choice and Assessment of Statistical Predictions. Journal of the Royal Statistical Society, 36(2), 111-147.